Ondhaggha bhasa madhura | Tingkatan Bahasa Madura
Pangajhârân 2 Tema: Tatakrama
Indikator :
- Menuturkan kembali isi teks yang menggunakan onḍhâgghâ Bhâsa
manḍhâp/kasar (enjâ’ iyâ).
- Menuturkan kembali isi teks yang menggunakan onḍhâgghâ Bhâsa tengnga’an (engghi enten).
- Menuturkan kembali isi teks yang menggunakan onḍhâgghâ Bhâsa alos (ènghi
bhunten).
1. Menuturkan kembali isi teks yang menggunakan onḍhâgghâ Bhâsa
manḍhâp/kasar (enjâ’ iyâ),
Sè mamolan neng lalampa’an kapèng
pètto’ panèka, sabellunna sampèyan ajhâr bhâb nyarèta’aghi polè èssèna bâca’an
sè aghuna’aghi onḍhâgghâ bhâsa manḍhâp (enjâ’ iyâ) sè èkapèreng. Ngèrèng
arengsareng maos du’a’ ḍhimèn. Ghuru makon sala sèttongnga morèd ka’angghuy
nyeppowè du’a. Saterrossèpon, sabellunna sampèyan alampa’aghi pakon, kodhuna
ngaghâli saè carana nyarèta’aghi polè èssèna bâca’an sè aghuna’aghi onḍhâgghâ bhâsa
manḍhâp (enjâ’ iyâ) sè èkapèreng. Salaèn ḍâri ghâpanèka, tatèngka beccè’ kodhu
sampèyan lampa’aghi ḍâlem kaoḍi’ân, è antarana:
Tello’ parkara sè kodhu èkalako,
iyâ arèya kèr-mèkkèr kalabân ghu-ongghu lalakon sè èlakonana, ta’ru-kabhuru,
tor ngalakonè ponapa sè kodhu èlakonè. Ca’èpon rèng seppo “lakona lakonè,
kennengnganna kennengngè, katoju’anna katoju’i. Jhâ’ arebbhu’ân tèngka.”
Maos patètè
bâca’an è bâbâ panèka!
Mènnya’ Bhumè
È jhâman lambâ’ mènnya’ gas cè’
parlona è ḍâlem pangorèbhân kita rè-sa’arè. È ma’-ḍimma’a, è dhisa, è
pong-kampong, è kottha, bânnya’ orèng è bâkto malem aghuna’aghi mènnya’ gas
ka’angghuy colok, dhâmar talpè’, kompor. Bâriyâ kèya tor-motor, seppur diesel,
kapal, kapal ngabâng, brik-pabrik, listrik bisa ajhâlân kalabân kakowadhânna
mènnya’ bhumè sè aropa mènnya’ sulin (bensin), aftur (mènnya’na kapal ngabâng),
solar, sareng mènnya’ oli.
Sè mangghi mènnya’ bhumè ḍâ’-aḍâ’
èngghi panèka kolonèl Drake. È taon 1900-san kolonèl Drake sè ngebbur mènnya’ ḍâ’-aḍâ’,
pas mangghi mènnya’ bhumè. È bâkto ghâpanèka ghi’ ta’ tapèkkèr nya’-mènnya’
laènna akadhi bènsin, mènnya’ oli otabâ pelumas, aspal, sareng han-bahan
petrokimia laènna.
Ḍâ’-aḍâ’na, mènnya’ ghâpanèka
aropa cellot sè kodhu èsa-pèsa ghâllu kantos dhâddhi mènnya’ bhumè. Mènnya’
bhumè sè ollèna ngebbur ghi’ ta’ èkennèng èghuna’aghi. Salastarèna èyola
èpadhâddhi mènnya’ sulin (bensin), aftur (mènnya’na kapal ngabâng), solar,
sareng mènnya’ oli, bhuru hasèlla mènnya’ bhumè ghellâ’ èbaḍḍhâi ki-tangki
lajhu pas èkèrèmmaghi ḍâ’ kennengngan sè ngabhutowâghi. Nangèng, bisa jhughân
hasèlla mènnya’ bhumè ghellâ’ èpaghili lèbât pa-pipa sè lanjhâng ḍâ’ depo
kennengnganna panyèmpennanna hasèlla penyulingan mènnya’ bhumè.
Èpetthek ḍâri buku bhâsa Madhurâ angghidhân Sukardi Asmara
2. Menuturkan kembali isi teks yang menggunakan onḍhâgghâ Bhâsa
tengnga’an (engghi enten).
sabellunna sampèyan alampa’aghi
pakon, kodhuna ngaghâli saè carana nyarèta’aghi polè èssèna bâca’an sè
aghuna’aghi onḍhâgghâ bhâsa tengnga’an otabâ engghi enten sè èkapèreng. Salaèn ḍâri
ghâpanèka, tatèngka beccè’ kodhu sampèyan lampa’aghi ḍâlem kaoḍi’ân, è antarana:
È ka’ḍimma’a bisaos sampèyan
kodhu ngormat ḍa’ bhuppa’- bhâbhu’, ghuru, rato. Bhuppa’-bhâbhu’ ghâpanèka
mènangka sè arabât sampèyan sadhâjâ, ghuru sè aparèng èlmo (kapènterran), rato
(pamarènta) sè aparèng ḍhâng-onḍhâng otabâ paratoranna naghârâ.
Maos
patètè bâca’an è bâbâ panèka!
Mèyara
Sapè Kerrabhân
Mèyara sapè kerrabhân nèko
tojjhuwânna acem-macem, bâḍâ sè ngobu amarghâ pangalèburrâ, bân bâḍâ kèya sè
ngobu amarghâ èkadhâghânga. Mèyara sapè ghanèko molaè ghi’ gir-jâgir, bâḍâ sè
ngobu sè empon bisa èkerrap, artèna ngobu sapè kerrap sè ta’ osa èyajhâri polè,
ghun karè aladhinè pakanna, ènomma, bân jhâmona; dhâng-sakadhâng sè anḍi’ sapè
asorowan orèng ka’angghuy alatè paberka’na. Mongghu ḍâ’ orèng sè mèyara sapè
kerrabhân, molaè ghi’ kènè’ tanto bhâi rèngsa, sabâb bânnya’ sè kodhu èkalako,
ompamana ajâgâ pakanna, ènomma bân jhâmona, panḍina, bân pèleddhâ kodhu èjagâ.
Sakabbhina ganèko abhutowaghi bârâghât sè ta’ sakonè’, ètèmbhâng ngobu sapè
jâgâl otabâ sapè panangghâlâ’ân.
Èpetthèk ḍâri buku LKS angghidhân Drs. H. Muakmam
3. Menuturkan kembali isi teks yang menggunakan onḍhâgghâ Bhâsa
alos (ènghi bhunten).
Sabellunna sampèyan alampa’aghi
pakon, kodhuna ngaghâli saè carana nyarèta’aghi polè èssèna bâca’an sè
aghuna’aghi onḍhâgghâ bhâsa alos otabâ èngghi bhunten sè èkapèreng. Salaèn ḍâri
ghâpanèka, tatèngka beccè’ kodhu sampèyan lampa’aghi ḍâlem kaoḍi’ân, è
antarana: o Sènga’ Kacong bân Cebbhing, maskè apangrasa pènter, jhâ’ sampè’
ghenḍhâk, ngèthèssaghi orèng laen , tako’ ma’ ta’ kabâbâ.
Sènga’ Kacong bân Cebbhing, bila
ba’na atambhâ lajhu èparèngè bârâs, bâ’na kodhu mabâli copa. Maksoddhâ mabâli
copa èngghi panèka ngatorè sakalangkong ḍâ’ ka sè nambhâi mènangka males
dhâdhâ.
Maos
patètè bâca’an è bâbâ panèka!
Bhâthèk Madhurâ
Sala sèttong
pangasèlanna orèng Madhurâ sè kalonta mala kantos ḍâ’ lowar naghârâ, akadhi ḍâ’
Prancis, Bâlândhâ, Amerika, sareng Australia èngghi panèka bhâthèk. Bhâthèk
panèka dhâddhi pangasèlanna orèng Madhurâ ḍâri ponca tèmor polo Madhurâ kantos
ponca bârâ’, Songennep kantos Bhângkalan.
È Mekkasân, sè ngasèllaghi
bhâthèk èngghi panèka neng dhisa Klampar kampong Bhânyomas, dhisa Toket, sareng
Kelurahan Kowel. È Songennep neng Pakanḍhângan, è Bhângkalan neng Tanjhung
Bhumè. Sè abhâthèk kabânnya’an bâbinè’an.
Bhâthèk Madhurâ bânnè bhâthèk
eccabhân, nangèng bhâthèk tolès. Kaènna acem-macem akadhi prima, polissima,
primissima sareng sottra. Bhângonna ghâmbhâr acem-macem jhughân akadhi ghuri’,
kabung, mata kètèran, serrat kaju, sekkar jhâghâd, ondem, tasè’, jhughân bâḍâ
sè aghâmbhâr laèn, akor sareng pessenan akadhi ghâmbhâr kerrabhân sapè sareng
laènnèpon.
Èpetthèk ḍâri buku LKS angghidhânnèpon Drs. H. Muakmam
Comments