Ondhaggha Bhasa Madhura | Tingkatan Bahasa Madura

Ondhaggha Bhasa Madhura | Tingkatan Bahasa Madura

Pangajhârân 1 Tema: Tatakrama

Oladhi video e baba paneka | Lihat video di bawah ini

Mènangka sè kabidhân, sabellunna sampèyan ajhâr bhâb neng lalampa’an
kapèng sèttong panèka, ngèrèng areng-sareng maos du’a’ ḍhimèn kalabân èseppowè
sareng ghuru. Tatèngka beccè’ kodhu èstowaghi, è antarana:

• o Sabellunna bân samarèna ngakan jhâ’ loppa tanangnga
  abâcco.


• o Bâ’na kodhu ngoḍungè ḍhâ’ârân otabâ jhân-jhâjhân sè bâḍâ è
  aḍâ’na bâ’na, sopajâ ta’ ètèngghâ’i lala’ sè ngèbâ panyakèt.

Kalabân bâḍâna onḍhâgghâ bhâsa ampon moḍḍhâ jhâ’ bhâsa
Madhurâ panèka salaènna pakakas ka’angghuy aḍhâ-kanḍhâ sareng orèng laèn
jhughân aghânḍhu’ tatakrama angsal èghuna’aghi kalabân lerres. È bhân-sabhân onḍhâghân
ghâpanèka bâḍâ sè sokkla bân bâḍâ sè camporan.

Macemma onḍhâgghâ bhâsa:

1. Bhâsa manḍhâp/kasar (enjâ’ iyâ)

2. Bhâsa tengnga’an (engghi enten)

3. Bhâsa alos (ènghi bhunten)

1. Onḍhâgghâ bhâsa enjâ’ iyâ:

Onḍhâgghâ bhâsa enjâ’ iyâ sè sokkla otabâ sè camporan
èghuna’aghi aḍhâ-kanḍhâ sareng:

• 1. Sakanca’an


• 2. Satarètanan


• 3. Orèng seppo tamaso’ majhâḍi’, emba, aghung otabâ juju’ ḍâ’
  na’ potona otabâ ḍâ’ orèng sè langkong anom.


• 4. Mattowa ḍâ’ mantona


• 5. Ghuru ḍâ’ morèddhâ


• 6. Kèyaè ḍâ’ santrèna


• 7. Lora ḍâ’ dhunorra otabâ kabulâna

È jhâman sè tapongkor, kanjeng rato ḍâ’ kabulâna, papatè ḍâ’
panjuriddhâ, bâdhâna ḍâ’ bâbâ’anna kantos kalèbun ḍâ’ maghârsarèna aghuna’aghi
onḍhâgghâ bhâsa enjâ’ iyâ. Namong samangkèn ampon ta’ akadhi ghâpanèka. Sè
lombra, sanarè ka sè langkong anom bâḍâ jhughân sè aghuna’aghi bhâsa èngghi
bhunten. Bupati ḍâ’ pongghâbâna, kalèbun ḍâ’ maghârsarèna pagghun abhâsa.

Bhâsa enjâ’ iyâ èsebbhut jhughân bhâsa mapas otabâ ta’
abhâsa.

Conto

Bhâsa enjâ’ iyâ sokkla

: Bâ’na ta’ anḍi’ korsè?

: Sèngko’ èntara ka pasar

Bhâsa enjâ’ iyâ camporan

: Sèngko’ ghi’ neḍḍhâ’â ghâllu

: Bâ’na bârâmpa pottrana?

2. Onḍhâgghâ bhâsa engghi enten

Onḍhâgghâ bhâsa engghi enten sè sokkla otabâ camporan
kapprana èghuna’aghi orèng manabi aḍhâ-kanḍhâ sareng:

• 1. Sakanca’an


• 2. Satarètanan/ sabhâlâ’ân


• 3. Lakè ḍâ’ binèna


• 4. Mattowa ḍâ’ mantona

Contona Bhâsa engghi enten sè sokkla

Mattowa : “ Pokol sanapè dhika sè mangkaddhâ ngajhâr?”

Manto : “ Pokol satengnga bâllu’ panèka!”

È ḍâlem conto è attas panèka mattowa adhâbu ḍâ’ mantona
aghuna’aghi bhâsa tengnga’an, nangèng mantona ajâwâb aghuna’aghi bhâsa èngghi
bhunten.

Bâḍâ jhughân bhâsa engghi enten camporan. Sè èmaksot
camporan èngghi panèka bhâsa engghi enten ècampor sareng èngghi bhunten.

Èbhu mattowa : “ Dhika bilâ sè mèyosa?”

Manto : “ Insya Alla saḍumalem kainto, Bhu!”

3. Onḍhâgghâ bhâsa alos (èngghi bhunten)

Onḍhâgghâ bhâsa èngghi bhunten kappra èghuna’aghi orèng
manabi abu-ḍhâbu sareng:

• 1. Sakanca’an sè paḍâ seppona.


• 2. Satarètanan/sabhâlâ’ân ḍâri sè ngoḍâ’ân ḍâ’ ka sè
  seppowan, ompamana alè’ ka emmagghâ otabâ ka embhugghâ.


• 3. Ana’ ḍâ’ orèng seppona, majhâḍi’na, aghungnga, juju’na,
  sareng salaènna sè langkong seppo.


• 4. Bâḍâ jhughân raji ḍâ’ rakana.


• 5. Morèd ḍâ’ ghuruna.


•  6. Santrè ḍâ’
  kèyaèna/nyaèna, jhughân santrè ḍâ’ lorana (pottrana kèyaè).

Onḍhâgghâ bhâsa èngghi bhunten jhughân kappra èghuna’aghi
orèng manabi apidato neng kompolla orèng bânnya’ sanarè bâḍâ sè ngoḍâ’ân sareng
sè apidato. Maksoddhâ, orèng sè apidato ghâpanèka ngormadhi ḍâ’ sadhâjâ sè
mèrengngaghi pidatona.

Conto:

Santrè : “ Bhâdhân kaulâ nyo’ona èdhi palèmana arè mangkèn.”

Kèyaè : “ Bâddhinna bâ’na molèya, yâ? Iyâ, bi’ tè-ngatè è
jhâlân.”

Santrè : “ Mator èngghi panèka. Nyo’ona pangèsto. Ta’
langkong nyo’ona pa’amèdhân.”

sumber : malate satman